Приобщение детей дошкольного возраста к белорусской национальной культуре:
Без знания родного языка, истории, культуры, традиций нет и патриота своей Родины. Важно, чтобы педагоги и родители знали народные праздники, обряды, традиции, игры; владели родным языком и использовали в своей работе разнообразный белорусский фольклор.
Основными формами и методами приобщения детей к национальной культуре являются: занятия по ознакомлению с народным искусством (например “Народныя майстры Беларусі”, “Знаёмства з працай ганчара” и др.); создание музейных экспозиций; выставки, организованные в детском саду; праздники и развлечения; рассматривание иллюстраций к белорусским народным сказкам, изделий декоративно-прикладного искусства, ремесленных изделий; дидактические и сюжетно – ролевые игры (“Упрыгожым ляльцы хату да свята”); чтение произведений и инсценировки; прослушивание белорусских мелодий, исполнение песен, народных танцев) и др.
С этой целью необходимо использовать разнообразные виды организации игровой деятельности.
1)Ролевые игры, основанные на моделировании социального содержания деятельности, традициях проведения праздников и обрядов: «Бабулін падворак», «Калядныя вечары», «Свята беларускіх гульняў».
2)Подвижные игры, отражающие национальные
обряды, праздники: «Лянок», «Проса», «Гарлачыкі», «Млынок», «Пастух і статак», «Работнікі», «Мак», «Запляціся, пляцень».
3) Игры-драматизации по мотивам белорусских песенок и сказок: «Зіма з летам сустракаецца, пра здаровейка пытаецца», «Дамавік», «Як варона салаўём прыкінулася».
4) Игры-путешествия: «Экскурсия по городу», «Путешествие по Белоруссии ( Курган Славы, Хатынь, Брестская крепость)», «Поездка в Минск», «Путешествие по рекам и озёрам Беларуси», «Азёры роднага краю», «Рэкі роднага краю», «Буйныя гарады Беларусі», «Запаветныя мясціны Беларусі».
5) Дидактические игры: «Хто дзе жыве» (Хто жыве ў Магілеве, Віцебску, Гомелі іг.д.), «Рэкі і азёры Беларусі», «Что бы ты рассказал о Магілеве, если бы был экскурсоводом», «Путешествие по карте Беларуси» и др.
6) Игры соревновательного характера, стимулирующие активность детей в приобретении и демонстрации знаний национальных особенностей, традиций, фактов истории: конкурс-викторина «Спадчына», «Па сукенцы бачаць, хто такі ідзе» (знатакі беларускага адзення), «Што, дзе, калі», конкурс «Вытокі», «Крыжаванкі».
Беларуская народная казка
Жыў дзед, жыла бабка. Была ў іх курачка-рабка. Нанесла курачка яечак поўны падпечак. Сабрала бабка яечкі ў чарапіцу ды паставіла на паліцу. Мышка бегла, хвосцікам махнула, чарапіца ўпала, яечкі пабіліся. Плача дзед, плача бабка, курачка кудахча, вароты скрыпяць, трэскі ляцяць, сарокі трашчаць, гусі крычаць, сабакі брэшуць. Ідзе воўк:
– Дзедка, бабка, чаго вы плачаце?
– Як жа нам не плакаць? Была ў нас курачка-рабка. Нанесла курачка яечак поўны падпечак. Сабрала бабка яечкі ў чарапіцу ды паставіла на паліцу. Мышка бегла, хвосцікам махнула, чарапіца ўпала, яечкі пабіліся. І воўк завыў.
Ідзе мядзведзь:
– Воўк, чаго выеш?
– Як жа мне ня выць? Жыў дзед, жыла бабка. Была ў іх курачка-рабка. Нанесла курачка яечак поўны падпечак. Сабрала бабка яечкі ў чарапіцу ды паставіла на паліцу. Мышка бегла, хвосцікам махнула, чарапіца ўпала, яечкі пабіліся. Плача дзед, плача бабка, курачка кудахча, вароты скрыпяць, трэскі ляцяць, сарокі трашчаць, гусі крычаць, сабакі брэшуць… А я брахаць не ўмею, дык і завыў. Выслухаў мядзведзь казку і адарваў сабе хвост. Так з таго часу і жыве з куртатым хвастом.
Бусел і бусляняты
Ведама, што часта бацькі даюць сваім дзецям такое выхаванне, каб яны былі карыснымі ім, а не сабе.
Вось дзеля такіх бацькоў раскажу я байку аднаго нябошчыка-беларуса.
Ляціць бусел па-над морам і нясе пад сваімі крыллямі трох буслянят. Як стала цяжка несці, дык ён пытае ў першага дзіцяці: «Ці будзеш ты мяне несці, як я састарэюся?» Бусляня спалохалася, каб бацька не кінуў яго ў мора, дый кажа: «Буду». Бусел кінуў яго ў мора.
Паляцеў ён далей з двума буслянятамі. Зноў стала цяжка. Пытае ён тагды ў другога бусляняці: «Як састарэюся я, ці ты будзеш несці мяне таксама, як я цябе нясу?» — «Буду!» — са страху адказала і другое бусляня. Бусел кінуў яго ў мора, бо й яно сказала няпраўду.
Паляцеў ён цяпер з апошнім дзіцем. Пасярэдзіне мора ізноў стала цяжка несці. Бусел пытае ў свайго трэцяга бусляняці, ці будзе яно несці бацьку, як ён зробіцца старым. «Не, не буду, — адказала бусляня, — бо тагды я буду мець свае дзеці, і мне трэ будзе насіць іх».
Трэцяе бусляня сказала праўду, і бацька перанёс яго цераз мора.
Язэп Лёсік
Литература:
1.Далучэнне дзяцей да беларускай нацыянальнай культуры./ Мазыр: Белы вецер», 2003г.
2.«Мой родны кут…»: зборнiк метадычных матэрыялау па патрыятычным выхаваннi дзяцей дашкольнага узросту. У 2 ч./ уклад. В.М. Цяленчанка.—Мазыр: ТАА ВД «Белы Вецер», 2006.
- Приобщение детей старшего дошкольного возраста к белорусской национальной культуре: Сборник методических материалов / сост. Василенко Т.А.,– Гомель: УО «ГОИРО», 2010.
4.Маленькие граждане большой страны. / составитель Дубовская Л.В. -Мозырь «Содействие» 2008г.
5.Праменьчыкі выхавання патрыятызму./ Складальнік Паўлаў С.Б. Мазыр 2009г.
6.Спадчына маёй краіны. Матэрыял для азнаямлення дзяцей з гісторыяй і культурай Беларусі. / Складальнік Грышкевіч І.К. – Мазыр 2009г.